Bizkaia (Jesus Aiesa)

Sakana kantuz-en bertsioa euskaraz: https://youtu.be/cqTk4GM0rqM Bizkaia Euskal Herriko ibar bat da, Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta. Zangozako merindadean eta Zangozerria eskualdean daga, lruñea hiriburutik 50,2 kilometrora. Altuera 456 eta 1025 metro artekoa da, eta 39,96 km2-ko azalera hartzen du. 2021 urtean 5 biztanle zituen. Bizkaia ibarra Nafarroa Garaiko ibar garrantzitsuena da, despopulatzeari dagokionez. Morionesek izan ezik, bertako herriek ez dute XX. mendetik bizirik iraun. Morionesek bost biztanle besterik ez ditu. Ezporogi udal-barrutian daga, eta lurralde ezezaguna da biztanle gehienentzat, Gibar ibarreko gainerako barrutitik kanpo baitago. Izan ere, ibarra zeharkatzen duen errepide bakarra 2 kilometrokoa da, Mariones eta Zare pareko udalerria lotzen dituena, eta antzinako herri batzuek ez zuten ez argirik ez ur korronterik izan. Gaur egun, ibarra gehiena Nafarroako Gobernuaren jabetzako finka pribatua da, eta ibarraren azalera osoa pinu beltzez birlandatu da. Bertako biztanleak bizkaitarrak dira. lbarburua Mariones herria da. Juan Jesus Recalde Recalde, La Bizkaia de Navarra. Memorias de un valle en silencio bere liburuan, Bizkai hitza bizkarretik dator, hau da, bizkarrezurra, bizkarra edo lekurik goiena. Kasu honetan muino bati buruzkoa izan liteke, eta ibar honen idiosinkrasiak, hainbat muinoz inguraturik dagoenak, logika ematen dio teoriari. Gainera, ibarra zeharkatzen duten erreketako batek izen bera du. Koldo Mitxelenak dioenez, adirudi garai batean bizkai izena izan dela toponimian duen hedapenaren arabera, eta agian leku garaiak izendatzen zituen. Arnaut Oihenartek izena ematen du, nahiz eta bere hitzak anbiguo samarrak diren: «Bizkaia: lurralde menditsu eta malkartsua irudikatzen du». Agian ibar proportzioa onar daiteke: ibar - ibai, bizkar - bizkai. Bizkai izena Erronkaribarrarentzat eta Lapurdikoarentzat da, eta izen hori duten mendien eta mendixken kopurutik ondorioztatzen da. Adibidez, La Bizkaia, Taxoareko mendilerroaren toki bateko izena. Zonaldean, berdin deitzen da El Cerro eta La Bizkaia herrien arabera. Patxi Salaberri bizkai izenarentzat sierra (mendilerro) ahots erromantzearen euskal ordezkaria da. Bizkaia herrialdea ez bezala, Nafarroako Bizkaiak "-a"-ri eusten dio une oro, artikulu gisa jarduten baitu: Bizkaiako, Bizkaian, Bizkaiaren, Bizkaiari ... Esta Bizkaia, también conocida como la Bizkaia del Valle de Aibar, está situada en el limite de dicho valle con el de la Baldorba, distrito de Leoz. Comprendía, entre otros pueblos que aún sobreviven, a los lugares ya deshabitados de Arteta, Gardaláin, Guetadar, Irangote, Julio, Loya, Sabaiza, Usumbelz, Eyzko y Usaregui/ Usaragui que se han convertido en la "Finca Ezprogui" del Patrimonio Forestal de Navarra. El antiguo pueblo de Sabaiza es actualmente un centro de referencia para la cría de ganado autóctono de Navarra y específicamente de jaca navarra, una raza en peligro de extinción. Los pueblos desaparecidos están integrados en el municipio de Ezprogi que también abarca a los concejos de Moriones y Ayesa en el mismo ayuntamiento. Barranco de la Bizkaia "Barranco de la Navarra Media oriental formado, en la localidad de Moriones, por la reunión de los barrancos de Loya y Gardalain procedentes de la vertiente meridional de la Sierra de Izco. Toma dirección W-E y cambia a N-S después de recibir al barranco de las Viñas en las proximidades de Sada de Sangüesa. A lo largo de 16 km drena una superficie de 68 km2 perteneciente a los términos municipales de Ezprogui, Leache, Aibar, Sada de Sangüesa y Cáseda. Desemboca en la margen izquierda del río Aragón, aguas abajo de esta última localidad". Para más información: https://es.wikipedia.org/ wiki/Valle_de_la_Vizcaya https://eu.wikipedia.org/ wiki/Bizkaia_(Nafarroa) https://gurelur.blogspot.com/ 2013/11/011001-la-bizkaia.html https://ujue-uxue.blogspot.com/2020/11/ jesus-ayesa-aristu-el-bardo-que-canta.html